Geluid
“Als de zichtbare wereld om je heen je even teveel wordt, dan kan je je ogen dicht doen. Dat kan niet met geluid. Vierentwintig uur per dag ben je omgeven door geluid.” Kirsten van den Bosch
Geluid kan ons enorm plezieren, maar kan ons eveneens flink hinderen en storen. Mensen met een goede gezondheid zijn vaak in de gelegenheid eraan te ontkomen door ervan weg te lopen of ervoor te zorgen dat het geluid ophoudt. Personen met dementie zijn kwetsbaar voor storingen in hun omgeving zoals geluidslast, ook al is het op de achtergrond. Hun gemoedsstemming en gedrag hebben er baat bij als het omgevingsgeluid aangepast wordt. Geluidshinder kan leiden tot irritatie, apathie, angst, depressie of juist moeilijk hanteerbaar gedrag. Hoe kunnen we zorgen dat een omgeving minder geluidshinder met zich meebrengt?
Je kan dit doen op 3 manieren:
- Verminder de decibels: sluit deuren en ramen als er teveel lawaai is. Vervang toestellen die teveel lawaai maken of zet ze enkel aan indien nodig. Soms schrikken mensen als een deur te luidruchtig sluit, een zelfsluitende deur kan hier een oplossing bieden. Deuren oliën, radiatoren ontluchten, viltjes (of een opengesneden tennisbal) onder stoelen of loopkader zijn hier enkele voorbeelden om storende geluiden te voorkomen.
- Voorkom nagalm door geen harde materialen zoals glazen wanden en betonnen muren te gebruiken. Voeg zachte materialen toe die het geluid absorberen zoal gordijnen, planten, kussens. Je kan hier kiezen om akoestische panelen te plaatsen aan plafond of wand zodat er minder voortzetting is van geluidstrillingen.
- Spoor akoestische lekken op, zoals spleten of kieren onder deuren, slecht afgedichte doorvoeren van kabels of buizen of stopcontacten in de muur. Nieuwe rubberen strips rond de deuren plaatsen, isolatie rond kabels of buizen zijn kleine ingrepen die een verschil kunnen maken.
Sommige mensen die te weinig prikkels krijgen kunnen gaan roepen, omdat ze zich onprettig voelen. Zorg voor zinvolle prikkels in de plaats. Kalmerend (bv. natuurgeluiden) of oriënterend (bv. het luiden van de klok) afhankelijk van het moment van de dag en het doel van het geluid. Het is belangrijk om niet alleen op de objectieve geluidsniveaus te letten, maar ook op subjectieve ervaringen. Heb aandacht voor hoe iemand de geluiden ervaart zodat het veilig, aangenaam en comfortabel aanvoelt. Kijk eveneens naar welke nood de persoon heeft. Niet iedereen houdt van dezelfde muziek, dus zorg voor de juiste muziek. Een optimale akoestiek kan het gedrag en psychologisch welbevinden van mensen met dementie verbeteren.
Geur
Geur neemt een grotere plaats in ons leven in dan we vermoeden. Al onze zintuigen gaan achteruit met het ouder worden, ook de geur. Hoe sterker de geur, hoe groter de kans dat een bepaald luchtje daadwerkelijk geroken wordt. Positieve geuren moeten daarom sterk zijn.
Voor mensen met dementie is geur een belangrijke prikkel die veel gevoelens kan oproepen, maar toch weinig in de praktijk wordt toegepast. Geur wordt in de hersenen gekoppeld aan herinneringen en deze koppeling blijft bij mensen met dementie vaak lang in stand. Bepaalde luchtjes kunnen ervoor zorgen dat personen, gebeurtenissen terug naar boven komen.
Mensen met dementie kunnen geurprikkels niet goed filteren en heel direct opnemen, wat misleidend kan zijn als deze geur niet past bij de situatie, ruimte of activiteit. De keuken moet ruiken naar eten en niet naar schoonmaakmiddelen. Maaltijden die aan huis worden gebracht worden soms niet opgegeten, omdat de geur van het bereiden van maaltijden niet aanwezig is en er zo minder herkenning is van etenstijd. Soms kan het niet herkennen van dingen tot onveilige situaties leiden. Denk aan zeep, potpourri of een kaars die ruikt naar fruit dat gegeten of gedronken wordt. Een brandgeur die niet herkend wordt.
Geuren zijn ook geen neutraal gegeven. Bepaalde geuren kunnen iemand onverwacht van streek maken. Een onaangename geur van bijvoorbeeld urine kan ervoor zorgen dat mensen bepaalde ruimtes niet willen binnen gaan.
Vraag raad aan een ergotherapeut.
terug
